مقدمه، تصحیح و تعلیق دیوان طرزی افشار

طرزی افشار از شعرای برجستۀ قرن یازدهم هجری است. شهرت طرزی به جهت بسآمد بالای افعالِ موسوم به افعال جعلی یا افعال تبدیلی در دیوان اوست. این موضوع موجب زنده ماندن نام طرزی شده اما از سوی دیگر نام او را با تفنن ادبی قرین کرده و سبب شده تا محققین، کمتر به نقد جدی و بررسی اشعار او بپردازند. دیوان شاعر نیز تا کنون به شیوۀ علمی تصحیح نشده بود. ب: مبانی نظری: آیا می¬توان با استفاده از نسخ خطی موجود متنی پیراسته و نزدیک به زبان شاعر به دست آورد؟ آیا اهمیت طرزی صرفاً در افعال جعلی است؟ اشعار طرزی از نظر قوت شاعری در چه سطحی است؟ پ: روش تحقیق: ابتدا نسخه¬های خطی موجود بررسی شد. پس از شناسایی نسخ معتبر، نسخه¬های اساس و بدل و نسخه¬های فرعی مشخص شدند. پس از مقابلۀ نسخه¬ها، آنچه به زبان شاعر نزدیکتر به نظر می¬رسید با درنظرگرفتن شیوۀ تصحیح انتقادی، در متن قرار گرفت و اختلافات، در پانویس درج شد. در بخش مقدمه به مهمترین ویژگی¬های سبکی شعر طرزی پرداخته شد و در تعلیقات، ابیات در سه بخش لغات و معنی، زیباییهای ادبی و مصادر جعلی توضیح داده شدند. ت: یافته¬های تحقیق: دیوان چاپ شدۀ طرزی افشار (در سال1309 و تجدید چاپ شده در سال1338) اختلافات بسیاری با نسخه¬های معتبر موجود دارد که در اکثر موارد، نادرستی نسخۀ چاپی قابل اثبات است. - طرزی در فنون شاعری بسیار توانمند است و انواع زیباییهای ادبی مخصوصاً ایهام دیوان او را آراسته است. ث: نتیجه¬گیری و پیشنهاد: نظام و قاعده مندی دقیق در ساخت مصدرهای جعلی و رسمیت بخشیدن به این ویژگی در نزدیک به تمام اشعار (اعم از نعت و مدح و تغزل و تفنن و وصف حال) ما را با شاعری هوشمند مواجه می¬کند که تلاش دارد راهی نو در ارائۀ مضامین شعری و نیز گسترش ساختاری زبان فارسی بیابد. - پیشنهاد می¬شود فرهنگ جامعی از مصادر جعلیِ به¬کار رفته در آثار ادبی تألیف شود.